Amortyzacja jest jedną z ważniejszych kwestii dla firm, które posiadają środki trwałe o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż rok używane przez spółkę dla celów prowadzenia działalności. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się ze względu na utratę wartości ŚT w związku z jego użytkowaniem i w celu ustalenia jego aktualnej wartości. Wartość odpisów amortyzacji podatkowej stanowi dla przedsiębiorcy koszt podatkowy i tym samym pozwala na zredukowanie podstawy opodatkowania. Regulacje dotyczące amortyzacji podatkowej przedstawiono w art. 16a-16m ustawy o CIT.
Amortyzacja podatkowa a bilansowa
Przedsiębiorcy będący w posiadaniu środków trwałych są zobligowani do dokonywania odpisów amortyzacyjnych dla celów bilansowych oraz podatkowych. Amortyzacja podatkowa pozwala na zmniejszenie podstawy opodatkowania poprzez zaliczenie wartości odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodów. Amortyzacja podatkowa jest też kosztem poniesionym w związku z utratą wartości środka trwałego.
Dla celów amortyzacji podatkowej ustawodawca przewidział metodę liniową oraz degresywną. Metoda liniowa polega na równomiernym rozłożeniu kosztów nabycia lub wytworzenia aktywów trwałych na cały okres użytkowania. Natomiast metoda degresywna pozwala na większe odliczenie kosztów w początkowych latach użytkowania, a następnie stopniowe zmniejszanie odliczeń. W przypadku zastosowania metody degresywnej wartość odliczenia uzależniona jest od wysokości stawki degresywnej, którą wybiera firma. Natomiast ustawa o rachunkowości nie narzuca jak i nie definiuje sposobu amortyzacji danych środków trwałych. Daje tym samym większą swobodę przedsiębiorcom.
Odpisy amortyzacyjne
Rozpoczęcie amortyzacji dla celów podatkowych następuje w miesiącu następującym po miesiącu, w którym środek trwały został wprowadzony do ewidencji. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od początkowej wartości WNiP lub środków trwałych w comiesięcznych lub cokwartalnych ratach albo jednorazowo na koniec roku podatkowego (z zastrzeżeniem metody degresywnej). Wartość początkowa jest uważana za cenę nabycia środków trwałych/WNiP, koszt wytworzenia lub wartość rynkową z dnia nabycia – w chwili, kiedy nabycie zostało zrealizowane w drodze darowizny czy nabycia spadku. Odpisów dokonuje się na podstawie klasyfikacji środka trwałego zgodnie z KŚT oraz doboru odpowiedniej stawki amortyzacyjnej.
Jednorazowy odpis amortyzacyjny – zastosowanie ulgi inwestycyjnej
Warto także pamiętać, iż ustawodawca przewidział możliwość zastosowania ulgi inwestycyjnej. Ta ma na celu zachęcenie firm do inwestowania w nowe środki trwałe. Polega ona na odliczeniu od podstawy opodatkowania części wartości wydatków poniesionych na nabycie lub produkcję nowych środków trwałych. W tym także na budowę budynków i obiektów na gruncie. Wysokość ulgi inwestycyjnej jest uzależniona od stawki amortyzacji danego środka trwałego oraz jego początkowej wartości. Poprzez zastosowanie ulgi, podatnicy mogą dokonywać jednorazowych odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej nabytych nowych środków trwałych w danym roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji. Dotyczy to środków trwałych, które są zaliczane do grupy 3-6 oraz 8 klasyfikacji. Chodzi zatem np. o maszyny energetyczne, urządzenia techniczne, narzędzia, urządzenia i aparaty specjalistycznego wyposażenia. Jednorazowe odpisy można stosować do wysokości kwoty nieprzekraczającej w danym roku 100.000 złotych, gdy wartość początkowa jednego środka trwałego wynosi co najmniej 10.000 złotych lub kiedy łączna wartość początkowa co najmniej dwóch środków trwałych nabytych w roku podatkowym wynosi 10.000 złotych, natomiast wartość początkowa każdego z nich nie przekracza kwoty 3.500 złotych.
Jednorazowa amortyzacja środka trwałego
W przypadku środków trwałych lub WNiP o wartości początkowej mniejszej niż 10.000 złotych, ustawodawca w artykule 16d ust. 1 ustawy o CIT z 15 lutego 1992 roku, przewiduje możliwość dokonania jednorazowego odpisu amortyzacyjnego w miesiącu oddania do używania ŚT/WNiP, albo w miesiącu następnym. Co więcej, w takim przypadku istnieje możliwość niedokonywania odpisów amortyzacyjnych. Wówczas wydatki poniesione na ich nabycia stanowią koszty uzyskania przychodu w miesiącu oddania ich do używania.
Amortyzacja podatkowa – wyłączenia ustawowe
Wyłączenia amortyzacyjnewprowadzono wraz z wejściem w życie Polskiego Ładu.
Według art. 16c ustawy o CIT amortyzacji nie podlegają:
- Grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów,
- Budynki, lokale, budowle i urządzenia zaliczane do spółdzielczych zasobów mieszkaniowych lub służących działalności społeczno-wychowawczej prowadzonej przez spółdzielnie mieszkaniowe,
- Budynki mieszkalne, lokale mieszkalne stanowiące odrębną nieruchomość, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
- Dzieła sztuki i eksponaty muzealne,
- Wartości firmy, jeżeli wartość ta powstała w inny sposób niż określony w art.16b ust.2 pkt 2 i 2a,
- Składniki majątku, które nie są używane na skutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej albo zaprzestania działalności, w której te składniki były używane.
Warto dodać, iż prawo wieczystego użytkowania gruntów nie podlega amortyzacji podatkowej. Wynika to z faktu, iż grunty, co do zasady, nie tracą na wartości, a ich wartość może z czasem wzrosnąć. Jednak w przypadku prawa wieczystego użytkowania gruntów można zastosować amortyzację rachunkową. Odnosi się ona do sposobu, w jaki dane przedsiębiorstwo rozkłada koszt nabycia prawa wieczystego użytkowania gruntów na okresy, w których jest wykorzystywana.
Podsumowanie
Amortyzacja jest ważnym elementem rachunkowości przedsiębiorstw. Stanowi istotny aspekt umożliwiający zmniejszenie podstawy opodatkowania poprzez zaliczenie wartości odpisów w koszty podatkowe działalności. Należy jednak pamiętać, że zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych różnią się w zależności od tego czy dokonywane są dla celów bilansowych, czy też podatkowych. Warto pamiętać, że różnice dotyczą między innymi stawek amortyzacji, momentu rozpoczęcia odpisów czy włączeń.
Zachęcamy do kontaktu! Masz pytania odnośnie amortyzacji na gruncie podatku od osób prawnych? Chętnie pomożemy! Udzielimy także konsultacji podatkowo prawnej w zakresie prowadzonej działalności.
