Rachunkowość bankowa – wycena bilansowa

Banki, podobnie do pozostałych podmiotów prowadzących księgi rachunkowe, są zobowiązane do wykonania wyceny bilansowej swoich składników aktywów i pasywów.

Poniżej zaprezentowano sposoby wyceny najważniejszych pozycji:

Składnik bilansuWycena bilansowa
Aktywa finansowe i zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowyWycena według wartości godziwej, a skutki zmiany wartości godziwej zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów z operacji finansowych, z zastrzeżeniem że zobowiązanie, które ma zostać rozliczone przez przekazanie instrumentu kapitałowego, którego wartości godziwej nie można wiarygodnie ustalić, należy wycenić według zamortyzowanego kosztu.
Kredyty i pożyczki oraz inne należności banku, które nie zostały zaklasyfikowane jako przeznaczone do obrotuWycenia się według zamortyzowanego kosztu, z uwzględnieniem metody efektywnej stopy procentowej.
Aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalnościWycenia się według zamortyzowanego kosztu, z uwzględnieniem metody efektywnej stopy procentowej.
Akcje i udziały w jednostkach podporządkowanychWycenia się według ceny nabycia, z uwzględnieniem odpisów aktualizujących, lub według wartości godziwej.
Aktywa przejęte za długiWycenia się według wartości godziwej, a skutki wyceny zalicza się odpowiednio do pozostałych przychodów operacyjnych lub pozostałych kosztów operacyjnych; w przypadku gdy wartość godziwa przejętych aktywów jest wyższa od kwoty długu, różnica stanowi zobowiązanie wobec kredytobiorcy.
Zobowiązania finansowe, które nie zostały zakwalifikowane do aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowyWycenia się według zamortyzowanego kosztu, z uwzględnieniem metody efektywnej stopy procentowej.
Zobowiązania finansowe powstałe w wyniku utrzymania przez bank zaangażowania w przeniesionych aktywach finansowych lub powstałe w wyniku przeniesienia składnika aktywów finansowych, a których nie wyłączono z bilansuWycenia się według zamortyzowanego kosztu, z uwzględnieniem metody efektywnej stopy procentowej, jeżeli przeniesiony składnik aktywów wyceniany jest według tej metody.
Wycenia się w wartości godziwej, jeżeli przeniesiony składnik aktywów wyceniany jest według tej metody.
Aktywa finansowe dostępne do sprzedażyWycenia się według wartości godziwej, a skutki zmiany wartości godziwej odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny, do momentu wyłączenia aktywów finansowych z bilansu, w którym skumulowane skutki zmian wartości godziwej ujęte w kapitale (funduszu) z aktualizacji wyceny ujmuje się odpowiednio w przychodach lub kosztach finansowych; naliczone odsetki ujmuje się w przychodach z tytułu odsetek; należne dywidendy ujmuje się w przychodach z udziałów lub akcji, pozostałych papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych, o zmiennej kwocie dochodu; w przypadku, w którym nastąpiła utrata wartości składnika aktywów finansowych, bank ujmuje skumulowane straty ujęte w kapitale (funduszu) z aktualizacji wyceny jako koszty finansowe z tytułu odpisów aktualizujących.
Akcje i udziały w jednostkach podporządkowanych, które bank przeznacza do sprzedażyWycenia się w wartości bilansowej albo w wartości godziwej, w zależności od tego, która z tych wartości jest niższa, z uwzględnieniem oszacowanych przez bank kosztów sprzedaży.

Największe wątpliwości pojawiają się przy wycenie według wartości godziwej lub zamortyzowanego kosztu.

Wartość godziwa

Zgodnie z art. 28 ust 6 ustawy o rachunkowości „za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane, na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą  stronami. (…)”.

Za wiarygodną uznaje się wartość godziwą ustaloną w szczególności drogą:

  • wyceny instrumentu finansowego po cenie ustalonej na aktywnym rynku regulowanym;
  • oszacowania ceny instrumentu finansowego, dla którego nie istnieje aktywny rynek regulowany, na podstawie publicznie ogłoszonej ceny nieróżniącego się istotnie, podobnego instrumentu finansowego, albo cen składników złożonego instrumentu finansowego;
  • zastosowania właściwego modelu wyceny instrumentu finansowego, a wprowadzone do tego modelu dane wejściowe pochodzą z aktywnego rynku regulowanego;
  • oszacowania ceny instrumentu finansowego za pomocą metod estymacji powszechnie uznanych za poprawne.

Jeżeli bank nie może oszacować w sposób wiarygodny wartości godziwej, wycenia wartość danego składnika aktywów finansowych w cenie nabycia z uwzględnieniem odpisów aktualizujących lub ustala wartość danego składnika zobowiązań finansowych według zamortyzowanego kosztu, a skutki wyceny zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów z operacji finansowych. Jeżeli staje się możliwe wiarygodne ustalenie wartości godziwej danego składnika aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych, bank dokonuje wyceny w wartości godziwej, a różnice pomiędzy wartością bilansową a wartością godziwą odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny.

Zamortyzowany koszt

Wartość, w jakiej składnik aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych został po raz pierwszy wprowadzony do ksiąg rachunkowych, pomniejszoną o spłaty wierzytelności, odpowiednio skorygowaną o skumulowaną kwotę zdyskontowanej różnicy pomiędzy wartością początkową składnika a jego wartością w terminie zapadalności lub wymagalności, wyliczoną za pomocą metody efektywnej stopy procentowej, a także pomniejszoną o odpisy aktualizujące wartość oraz z tytułu rezerw celowych.

Ustalenie efektywnej stopy procentowej obejmuje:

  • odsetki,
  • wszystkie opłaty/prowizje otrzymywane przez bank (przychody prowizyjne) związane z powstaniem danego aktywa, które podlega wycenie według zamortyzowanego kosztu.

Zachęcamy również do zapoznania się innymi artykułami dotyczącym RACHUNKOWOŚCI BANKOWEJ:

W razie dodatkowych pytań, serdecznie zapraszamy do kontaktu.

Zapraszamy do kontaktu

Partner, Dyrektor Zarządzający, Członek Zarządu
Gdańsk

Może Cię zainteresować

Odkryj kluczowe aspekty wyceny produktów gotowych: analiza przepisów Ustawy o Rachunkowości i Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej.
Rezerwy celowe i odpisy aktualizujące na ekspozycje kredytowe. Pomniejszenie podstawy tworzenia rezerw o wartość przyjętych zabezpieczeń.
Tworzenie rezerw celowych oraz odpisów aktualizujących na ekspozycje kredytowe w świetle Krajowych Standardów Rachunkowości.
Rachunkowość bankowa – klasyfikacja należności z tytułu kredytów i pożyczek związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Co musisz wiedzieć?

Usługi