Banki, podobnie do pozostałych podmiotów prowadzących księgi rachunkowe, są zobowiązane do wykonania wyceny bilansowej swoich składników aktywów i pasywów.
Poniżej zaprezentowano sposoby wyceny najważniejszych pozycji:
Składnik bilansu | Wycena bilansowa |
Aktywa finansowe i zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | Wycena według wartości godziwej, a skutki zmiany wartości godziwej zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów z operacji finansowych, z zastrzeżeniem że zobowiązanie, które ma zostać rozliczone przez przekazanie instrumentu kapitałowego, którego wartości godziwej nie można wiarygodnie ustalić, należy wycenić według zamortyzowanego kosztu. |
Kredyty i pożyczki oraz inne należności banku, które nie zostały zaklasyfikowane jako przeznaczone do obrotu | Wycenia się według zamortyzowanego kosztu, z uwzględnieniem metody efektywnej stopy procentowej. |
Aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności | Wycenia się według zamortyzowanego kosztu, z uwzględnieniem metody efektywnej stopy procentowej. |
Akcje i udziały w jednostkach podporządkowanych | Wycenia się według ceny nabycia, z uwzględnieniem odpisów aktualizujących, lub według wartości godziwej. |
Aktywa przejęte za długi | Wycenia się według wartości godziwej, a skutki wyceny zalicza się odpowiednio do pozostałych przychodów operacyjnych lub pozostałych kosztów operacyjnych; w przypadku gdy wartość godziwa przejętych aktywów jest wyższa od kwoty długu, różnica stanowi zobowiązanie wobec kredytobiorcy. |
Zobowiązania finansowe, które nie zostały zakwalifikowane do aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy | Wycenia się według zamortyzowanego kosztu, z uwzględnieniem metody efektywnej stopy procentowej. |
Zobowiązania finansowe powstałe w wyniku utrzymania przez bank zaangażowania w przeniesionych aktywach finansowych lub powstałe w wyniku przeniesienia składnika aktywów finansowych, a których nie wyłączono z bilansu | Wycenia się według zamortyzowanego kosztu, z uwzględnieniem metody efektywnej stopy procentowej, jeżeli przeniesiony składnik aktywów wyceniany jest według tej metody. |
Wycenia się w wartości godziwej, jeżeli przeniesiony składnik aktywów wyceniany jest według tej metody. | |
Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży | Wycenia się według wartości godziwej, a skutki zmiany wartości godziwej odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny, do momentu wyłączenia aktywów finansowych z bilansu, w którym skumulowane skutki zmian wartości godziwej ujęte w kapitale (funduszu) z aktualizacji wyceny ujmuje się odpowiednio w przychodach lub kosztach finansowych; naliczone odsetki ujmuje się w przychodach z tytułu odsetek; należne dywidendy ujmuje się w przychodach z udziałów lub akcji, pozostałych papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych, o zmiennej kwocie dochodu; w przypadku, w którym nastąpiła utrata wartości składnika aktywów finansowych, bank ujmuje skumulowane straty ujęte w kapitale (funduszu) z aktualizacji wyceny jako koszty finansowe z tytułu odpisów aktualizujących. |
Akcje i udziały w jednostkach podporządkowanych, które bank przeznacza do sprzedaży | Wycenia się w wartości bilansowej albo w wartości godziwej, w zależności od tego, która z tych wartości jest niższa, z uwzględnieniem oszacowanych przez bank kosztów sprzedaży. |
Największe wątpliwości pojawiają się przy wycenie według wartości godziwej lub zamortyzowanego kosztu.
Wartość godziwa
Zgodnie z art. 28 ust 6 ustawy o rachunkowości „za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane, na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami. (…)”.
Za wiarygodną uznaje się wartość godziwą ustaloną w szczególności drogą:
- wyceny instrumentu finansowego po cenie ustalonej na aktywnym rynku regulowanym;
- oszacowania ceny instrumentu finansowego, dla którego nie istnieje aktywny rynek regulowany, na podstawie publicznie ogłoszonej ceny nieróżniącego się istotnie, podobnego instrumentu finansowego, albo cen składników złożonego instrumentu finansowego;
- zastosowania właściwego modelu wyceny instrumentu finansowego, a wprowadzone do tego modelu dane wejściowe pochodzą z aktywnego rynku regulowanego;
- oszacowania ceny instrumentu finansowego za pomocą metod estymacji powszechnie uznanych za poprawne.
Jeżeli bank nie może oszacować w sposób wiarygodny wartości godziwej, wycenia wartość danego składnika aktywów finansowych w cenie nabycia z uwzględnieniem odpisów aktualizujących lub ustala wartość danego składnika zobowiązań finansowych według zamortyzowanego kosztu, a skutki wyceny zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów z operacji finansowych. Jeżeli staje się możliwe wiarygodne ustalenie wartości godziwej danego składnika aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych, bank dokonuje wyceny w wartości godziwej, a różnice pomiędzy wartością bilansową a wartością godziwą odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny.
Zamortyzowany koszt
Wartość, w jakiej składnik aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych został po raz pierwszy wprowadzony do ksiąg rachunkowych, pomniejszoną o spłaty wierzytelności, odpowiednio skorygowaną o skumulowaną kwotę zdyskontowanej różnicy pomiędzy wartością początkową składnika a jego wartością w terminie zapadalności lub wymagalności, wyliczoną za pomocą metody efektywnej stopy procentowej, a także pomniejszoną o odpisy aktualizujące wartość oraz z tytułu rezerw celowych.
Ustalenie efektywnej stopy procentowej obejmuje:
- odsetki,
- wszystkie opłaty/prowizje otrzymywane przez bank (przychody prowizyjne) związane z powstaniem danego aktywa, które podlega wycenie według zamortyzowanego kosztu.
Zachęcamy również do zapoznania się innymi artykułami dotyczącym RACHUNKOWOŚCI BANKOWEJ:
- Tworzenie rezerw celowych oraz
- Pomniejszenie podstawy tworzenia rezerw o wartość przyjętych zabezpieczeń.
W razie dodatkowych pytań, serdecznie zapraszamy do kontaktu.
Autor
Dorota Fierek
Menedżer Zespołu w Dziale Audytu
Zapraszamy do kontaktu
michal.ossowski@moorepolska.pl
