W ustawie o rachunkowości znajdziemy głównie zapisy dla jednostek, które kontynuują działalność gospodarczą. Przy braku kontynuacji zaś, spółka jest zmuszona stosować zapisy dotyczące jednostek w likwidacji, a tych zapisów w ustawie znajdziemy kilka.
Zacznijmy od tego, że zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 6 zadania kierownika jednostki są wykonywane przez likwidatora. Jednostka powinna na dzień poprzedzający dzień postawienia w stan likwidacji lub ogłoszenia upadłości zamknąć księgi nie później niż w ciągu 3 miesięcy, a na dzień rozpoczęcia likwidacji otworzyć księgi rachunkowe zgodnie z art. 12 ustawy w ciągu 15 dni od zdarzenia.
Sprawozdanie finansowe likwidacyjne – co powinno zawierać?
Sprawozdanie finansowe likwidacyjne powinno:
- zawierać we wprowadzeniu informację o braku założenia kontynuacji działalności;
- zawierać datę postawienia spółki w stan likwidacji;
- zgodnie z art. 29 uwzględniać wycenę wszystkich aktywów jednostki (w szczególności towarów, środków trwałych) po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen ich nabycia albo kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Warto tutaj zwrócić uwagę, że wspomniana cena sprzedaży netto w spółce likwidowanej może czasami być niższa niż rynkowa. A to ze względu na sam fakt likwidacji spółki, który może wymusić na jednostce oferowanie cen niższych od rynkowych. Zdarza się że, kontrahenci mogą być mniej skłonni do podpisywania kontraktów z jednostką likwidowaną. Dodatkowo należy pamiętać o bardzo ważnym obowiązku przeprowadzenia inwentaryzacji, zgodnie z art. 26 ust. 4 ustawy o rachunkowości:
- zawierać rezerwę na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności. Ustawa o rachunkowości nie wymienia jednak jakie mogą to być konkretnie koszty czy straty. Pewne wskazówki znajdziemy w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 14 „Kontynuacja działalności oraz rachunkowość jednostek przy braku kontynuowania działalności” (KSR nr 14). Zgodnie z pkt 5.8 standardu, rezerwę na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności tworzy się na wszelkie dodatkowe koszty i straty, które nie zostałyby poniesione, gdyby jednostka kontynuowała działalność. Rezerwę tworzy się z perspektywy całego przewidywanego okresu zakończenia działalności. Utworzenie rezerwy obciąża kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny. Jako przykłady kosztów ujmowanych w ramach rezerwy standard wskazuje:
- opłaty sądowe, notarialne, koszty obwieszczeń i ogłoszeń,
- koszty wyceny majątku zleconej rzeczoznawcom,
- dodatkowe wynagrodzenia likwidatora, składki ubezpieczeniowe od ww. wynagrodzeń,
- odprawy dla zwalnianych pracowników, wszelkie dodatkowe elementy wynagrodzeń,
- odszkodowania dla kontrahentów, wszelkie kary umowne wynikające z konieczności zerwania umów,
- koszty archiwizowania dokumentów jednostki,
- koszty postępowania upadłościowego, np. wynagrodzenie syndyka.
Różnica, która powstanie w wyniku wyceny oraz utworzenia wspomnianej wcześniej rezerwy wykazywana jest w kapitale (funduszu) z aktualizacji wyceny.
Jak można się domyślać wyznaczenie cen sprzedaży netto możliwych do uzyskania może nastręczać sporo wyzwań i być procesem pracochłonnym. Warto go dobrze zaplanować, zadbać o wycenę ekspertów. Wiele firm zapomina o drugim elemencie związanym z wyceną niezbędnych rezerw. Katalog nie jest tutaj zamknięty, więc znów wchodzą w grę szacunki, a więc dobre przygotowanie wyliczeń jest wskazane.
Kolejną wskazówkę w kwestii jednostek, które nie spełniają warunku kontynuowania działalności, zawiera art. 36. Zgodnie z nim, składniki kapitału (funduszu) własnego, jednostek postawionych w stan likwidacji lub upadłości należy, na dzień rozpoczęcia likwidacji lub postępowania upadłościowego, połączyć w jeden kapitał (fundusz) podstawowy, zmniejszając go o:
- w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, towarzystwach ubezpieczeń wzajemnych i towarzystwach reasekuracji wzajemnej – o udziały własne;
- w spółkach akcyjnych oraz prostych spółkach akcyjnych – o należne wkłady na poczet kapitału, o ile nie wezwano zainteresowanych do ich wniesienia, oraz o akcje własne.
Likwidacja przedsiębiorstwa – co jeszcze warto wiedzieć?
W tym miejscu warto wspomnieć o nietypowej dość sytuacji, którą możemy spotkać właśnie przy połączeniu kapitałów w jeden kapitał podstawowy. Mianowicie, przy dużych niepokrytych stratach z lat ubiegłych oraz (lub) stracie z roku bieżącego połączony kapitał może wykazywać wielkość ujemną.
Ciekawostką jest dodatkowo to, że spółki w likwidacji nie sporządzają zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych, ponieważ nie podlegają corocznemu badaniu przez biegłego rewidenta.
Proces likwidacji jednostki często może trwać nawet dłużej niż rok. To oznacza, że w tym czasie jednostka ma obowiązek prowadzić księgi rachunkowe, a także sporządzać sprawozdania finansowe, składać je do KRS.
Jeśli macie dodatkowe pytania dotyczące likwidacji przedsiębiorstwa, koniecznie skontaktujcie się z nami. Eksperci Moore Polska są do Waszej dyspozycji!
