Badania wstępne – kto im podlega?
Stosownie do art. 229 § 1 Kodeksu pracy wstępnym badaniom lekarskim, oprócz osób przyjmowanych do pracy, podlegają również inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
Zgodnie z § 4 powyższego artykułu pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.
Co oznacza aktualność orzeczenia lekarskiego?
Aktualnym orzeczeniem lekarskim jest to stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której ma być dopuszczony do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu. Dlatego też, w przypadku zmiany stanowiska pracy, pracodawca powinien skierować pracownika na wstępne badania lekarskie przed zmianą tego stanowiska.
Zmiana stanowiska pracy a obowiązek badania profilaktycznego
Obowiązek wykonania badania profilaktycznego w przypadku zmiany stanowiska pracy powstaje:
- jeżeli na nowym stanowisku występują czynniki szkodliwe lub warunki uciążliwe;
- jeżeli zmieni się poziom ekspozycji na te czynniki i zagrożenia;
- jeżeli zmieni się sposób wykonywania pracy na taki, że nastąpi zwiększenie zagrożeń zawodowych.
Przykłady takich zmian to obsługa nowego urządzenia, samochodu, dłuższa praca czy narażenie na stres, narażenie na promieniowanie, narażenie na czynniki chemiczne itp.
W przypadku zmiany stanowiska, która wiąże się z obowiązkiem skierowania pracownika na badania wstępne, w skierowaniu na te badania należy wymienić wszystkie czynniki uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia. Dotyczy to zarówno czynników występujących na dotychczasowym jak i na nowym stanowisku pracy.
Kiedy zmiana stanowiska nie wymaga skierowania na badania wstępne?
Jeżeli zagrożenia na stanowisku pierwotnym i zmienianym są identyczne, a różnica polega jedynie na innym zakresie realizowanych zadań, nie ma konieczności kierowania pracownika na ponowne badania.
Dopuszczenie do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego – sankcje
Naruszenie przez pracodawcę obowiązków w zakresie profilaktycznych badań lekarskich stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika związane z nieprzestrzeganiem przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1 000 zł do 30 000 zł (Art. 283 § 1 Kodeksu pracy).
Zaniechanie w obszarze profilaktycznych badań może spowodować również odpowiedzialność odszkodowawczą, jeżeli w wyniku zaniedbań nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia pracowników.
Ważne!
W okresie epidemii związanej z COVID-19 pracodawca nie został zwolniony z obowiązku wykonywania badań wstępnych, w tym dokonywanych w związku ze zmianą stanowiska, czy warunków zatrudnienia.
W przypadku braku dostępu do lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badania wstępnego, badanie takie może przeprowadzić i wydać odpowiednie orzeczenie lekarskie inny lekarz. Badanie to może być przeprowadzone za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. Orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza traci moc po upływie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo od dnia odwołania epidemii.
