Jednym z systemów wspólnego zarządzania płynnością finansową wewnątrz grupy kapitałowej jest cash pooling. Mechanizm ten coraz częściej zostaje wykorzystywany w finansowaniu wewnątrzgrupowym. Jakie konsekwencje podatkowe rodzi cash pooling? Co z podatkiem u źródła? Wyjaśniamy w poniższym artykule.
Na czym polega cash pooling?
Cash pooling to usługa z zakresu usług bankowych. Polega na umożliwieniu przez banki grupom kapitałowym efektywnego zarządzania środkami pieniężnymi i limitami zadłużenia. Umożliwia działania na rachunkach spółek tak, aby salda wzajemnie się bilansowały. System ten polega na przekazywaniu między stronami nadwyżek środków pieniężnych jednych spółek na rzecz spółek posiadających niedobory gotówkowe. Rachunek pomocniczy, na którym zachodzą operacje należy do tzw. Pool Leadera, który jest podmiotem pełniącym centralną rolę w zakresie organizacji systemu cash pooling będąc jednocześnie jedną ze stron Umowy.
Umowa cash pooling zawierana jest w ramach podatkowej grupy kapitałowej. Celem opisanego działania jest umożliwienie uczestnikom efektywnego finansowania ich bieżących potrzeb w zakresie kapitału obrotowego.
Zasady funkcjonowania danego systemu cash pooling zależny jest od ustaleń wewnątrz grupy. Najistotniejszą różnicą jest sposób, w jaki środki pieniężne są rozdysponowane. Elastyczność w kształtowaniu poszczególnych rozwiązań może posiadać wiele korzyści dla stron umowy. Warto jednak mieć także na uwadze konsekwencje na gruncie podatkowym.
Umowa cash pooling a umowa pożyczki – podatek od czynności cywilnoprawnych
Umowy cash poolingu nie są odrębnie regulowane w przepisach Kodeksu cywilnego i stanowią tzn. umowy nienazwane. Swoją formą mogą przypominać umowy pożyczki wymienione w katalogu czynności opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych art. 1 ust. 1 pkt. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Jednak mimo występowania pewnych cech charakterystycznych umowy Cash Poolingu nie są traktowane jako umowy pożyczki. W myśl z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
W przypadku cash poolingu nie istnieje zobowiązanie do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot, ponieważ uczestnik tego mechanizmu, który jest w posiadaniu wolnych środków, nie jest w stanie określić, w jakiej wysokości zostały wykorzystane lub czy w ogóle zostały użyte. Potwierdza to Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.
Interpretacja Dyrektora KIS z dnia 1 kwietnia 2022 r. zn. 0111-KDIB2-3.4014.61.2022.1.JKU:
„Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tak samo uczestnik, który posiada niedobory, nie wie, środkami którego podmiotu zostaną one zniwelowane. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest – co do zasady – rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu lub też rachunek któregoś z uczestników, który posiada saldo dodatnie.”
Umowa cash poolingu nie wypełnia również definicji depozytu nieprawidłowego, o którym mowa w art. 845 Kodeksu cywilnego. W myśl przedstawionych argumentów należy stwierdzić, że cash poolingu nie można uznać za pożyczkę. W związku z powyższym nie znajdzie tu zastosowania opodatkowanie od czynności cywilnoprawnych.
Co z podatkiem u źródła?
Podatek u źródła ma zastosowanie, gdy do grupy kapitałowej, która korzysta z cash poolingu, należy spółka zagraniczna. W momencie wypłaty odsetek z tytułu umowy cash poolingu, płatnik zobowiązany jest do pobrania podatku u źródła. Bowiem zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy o PDOP jedną z okoliczności skutkujących koniecznością poboru podatku u źródła jest wypłata odsetek. Co do zasady, wypłata odsetek wiąże się z koniecznością poboru podatku u źródła.
Ustalenie rzeczywistego właściciela odsetek
Przede wszystkim należy ustalić, kto jest podatnikiem z tytułu otrzymanych odsetek. Jest to niezbędne przy zastosowaniu odpowiedniej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, ponieważ to osoba podatnika niebędącego rezydentem przesądza o tym, czy i jaka umowa międzynarodowa znajdzie zastosowanie w celu uniknięcia podwójnego opodatkowania. W myśl ustawy o CIT podatnik, który osiąga przychód ze źródeł wymienionych w art. 21 ust. 1 ustawy, podlega obowiązkowi podatkowemu z tytułu zryczałtowanego podatku dochodowego, czyli podatku u źródła.
Następnie, w oparciu o art. 26 u.p.d.o.p., należy ustalić płatnika, który kierując się miejscem siedziby podatnika, może zastosować postanowienia odpowiedniej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania odnośnie określenia właściwej stawki podatku, czy też odstąpić od tego opodatkowania, jeśli dana umowa zawiera takie regulacje, pod warunkiem posiadania certyfikatu rezydencji podatkowej uzyskanego od podatnika. Aby ustalić, kto jest podatnikiem od dochodu z tytułu odsetek wypłacanych przez Spółkę jako uczestnik systemu cash pooling w pierwszej kolejności należy skorzystać z prawa krajowego, tj. prawa państwa źródła dochodu.
Bez wątpienia należy stwierdzić, że postanowienia umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania można stosować wyłącznie wobec podmiotu, który w rozumieniu prawa krajowego posiada status podatnika w odniesieniu do danego rodzaju dochodu. Przy opodatkowywaniu przychodów osiągniętych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2 u.p.d.o.p., najpierw należy ustalić osobę podatnika, a dopiero później kierując się miejscem zamieszkania lub siedziby tego podatnika zastosować postanowienia odpowiedniej umowy międzynarodowej odnośnie określenia właściwej stawki podatku.
Stanowisko DKIS w interpretacji z dnia 11 stycznia 2022 r. 0111-KDIB1-2.4010.524.2021.2.BD potwierdza, że:
„[…] w przypadku wypłaty przez Wnioskodawcę odsetek, Wnioskodawca powinien każdorazowo ustalić osobę podatnika, na rzecz którego przekazywane będą odsetki, a następnie zastosować postanowienia odpowiedniej umowy międzynarodowej tak, aby określić właściwą stawkę podatkową, czy też od tego podatku odstąpić, jeżeli dana umowa zawiera regulacje, na mocy których Polska jako państwo, w którym odsetki powstają – „państwa źródła” – zrezygnowała z opodatkowania danych przychodów wobec rezydentów państwa, z którym dana umowa została zawarta.”
Podsumowanie
Konstruując zasady funkcjonowania danego systemu cash pooling należy pamiętać o ewentualnych skutkach na gruncie podatkowym. Kwestia wypłacania odsetek może okazać się najbardziej problematyczna. Wówczas najważniejszym będzie zweryfikowanie rzeczywistego właściciela wypłacanych odsetek oraz ustalenie postanowień odpowiedniej UPO.
Masz dodatkowe pytania w zakresie umów cash pooling i ich skutkach na gruncie podatkowych? Skontaktuj się z nami!
