Co to są roszczenia pracownicze?
Roszczenie to uprawnienie do żądania od określonej osoby zachowania się w pewien sposób, w szczególności spełnienia jakiegoś świadczenia. Do roszczeń pracowniczych zaliczamy uprawnienia związane ze stosunkiem pracy łączącym pracownika z pracodawcą, takie jak np. roszczenie o wypłatę wynagrodzenia czy udzielenie urlopu wypoczynkowego.
Pracownik, wobec którego pracodawca nie wywiązuje się ze swoich obowiązków wynikających ze stosunku pracy, ma prawo podjąć odpowiednie kroki w celu wyegzekwowania należnych świadczeń.
Jaki jest termin przedawnienia roszczeń pracowniczych?
Terminy przedawnienia roszczeń, wynikające z Kodeksu Pracy, są określone w sposób wiążący i nie podlegają skróceniu czy wydłużeniu. Nawet jeżeli strony stosunku pracy chciałyby zgodnie postanowić, że termin przedawnienia określonego roszczenia będzie inny niż wynikający z przepisu prawa, takie postanowienie będzie nieważne.
Termin przedawnienia wskazany w art. 291 § 1 Kodeksu Pracy dotyczy każdego roszczenia, którego podstawą jest stosunek pracy nawiązany na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania bądź spółdzielczej umowy o pracę oraz odnosi się do roszczeń zarówno majątkowych (np. roszczenie o wynagrodzenie, nagrodę jubileuszową), jak i niemajątkowych (np. roszczenie o zaległy urlop).
Za początek biegu okresu przedawnienia uznaje się dzień, w którym roszczenie pracownika stało się wymagalne, czyli dzień, w którym pracownik może skutecznie żądać spełnienia świadczenia. Co do zasady do obliczenia terminu przedawnienia przyjmuje się termin 3-letni, ale okres ten w zależności od rodzaju roszczenia może być różnie liczony. Jeżeli jednak termin spełnienia świadczenia pracowniczego nie został określony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, dniem wymagalności jest dzień, w którym dłużnik został wezwany do jego wykonania (art. 455 Kodeksu Cywilnego w związku z art. 300 Kodeksu Pracy).
Roszczenie o wypłatę wynagrodzenia zasadniczego
Roszczenie pojawia się w dniu następującym po tym, w którym powinno zostać wypłacone wynagrodzenie zasadnicze. Termin wypłaty może wynikać bezpośrednio z umowy o pracę, albo z uregulowań obowiązujących u pracodawcy – regulaminy, zbiorowy układ pracy. Ostatecznym terminem wypłaty jest 10-ty dzień następnego miesiąca kalendarzowego – wynika to z art. 85 § 2 Kodeksu Pracy. Roszczenie to przedawnia się po 3 latach.
Roszczenie o wypłatę premii lub nagrody jubileuszowej
Roszczenie to przedawnia się z upływem 3 lat liczonych od następnego dnia po terminie przyjętym jako data wypłaty premii lub nagrody albo po upływie 3 lat od dnia, w którym upłynął okres zatrudnienia uprawniający pracownika do otrzymania nagrody jubileuszowej.
Roszczenie o wypłatę wynagrodzenia za nadgodziny
Roszczenie przedawnia się z upływem trzech lat od dnia wypłaty wynagrodzenia za miesiąc, w którym wystąpiły nadgodziny dobowe i z upływem trzech lat od zakończenia okresu rozliczeniowego, w którym wystąpiły nadgodziny średniotygodniowe.
Roszczenie o wypłatę odprawy emerytalnej lub rentowej
Jeżeli w momencie rozwiązania stosunku pracy pracownik spełniał warunki uprawniającego go do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, to roszczenie o wypłatę odprawy emerytalnej lub rentowej przedawnia się z upływem trzech lat od dnia ustania stosunku pracy.
Roszczenie o urlop wypoczynkowy oraz ekwiwalent za urlop wypoczynkowy
Roszczenie to przedawnia się z upływem trzech lat od upływu ostatniego dnia roku kalendarzowego, w którym pracownik nabył prawo do urlopu, albo przy urlopie zaległym – od końca trzeciego kwartału następnego roku. Roszczenie o wypłatę ekwiwalentu za niewykorzystany urlop przedawnia się z upływem 3 lat liczonych od daty rozwiązania stosunku pracy. Należy pamiętać, że ekwiwalent przysługuje jedynie za nieprzedawniony urlop wypoczynkowy.
Roszczenie o ustalenie istnienia stosunku pracy
Roszczenie to nie przedawnia się. Osoba zatrudniona u pracodawcy na podstawie innej niż umowa o pracę może wystąpić o ustalenie istnienia stosunku pracy w każdym czasie, nawet wiele lat po ustaniu zatrudnienia.
Jednakże roszczenie o zasądzenie zaległego wynagrodzenia (np. wyrównanie wynagrodzenia otrzymywanego na podstawie umowy cywilnoprawnej do płacy minimalnej) podlega przedawnieniu i tutaj ma zastosowanie 3-letni okres przedawnienia.
Roszczenia stwierdzone orzeczeniem sądu lub ugodą sądową
Jeżeli roszczenie pracownika zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub ugodą zawartą przed sądem albo przed komisją pojednawczą, wówczas podlega ono przedawnieniu po upływie 10 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia lub zawarcia ugody.
Podstawa prawna:
- art. 85 § 2, art. 168, art. 291 § 1, art. 300 Kodeksu Pracy
- art. 455, 481 Kodeksu Cywilnego
