Pokazy handlowe, choć popularne, często budzą kontrowersje ze względu na nieuczciwe praktyki sprzedażowe. W odpowiedzi na liczne skargi konsumentów, szczególnie osób starszych, UOKiK wprowadził w 2023 roku bardziej rygorystyczne przepisy. Dzięki nim konsumenci są lepiej chronieni przed nadużyciami ze strony firm zajmujących się sprzedażą bezpośrednią.
Czym są pokazy handlowe?
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zeszłym roku postanowił dokonać weryfikacji coraz popularniejszych pokazów handlowych. Polegają one na prezentacji produktów konsumentom oraz prowadzeniu sprzedaży. Z inicjatywy Prezesa UOKiK w ciągu ostatnich dwóch lat wprowadzono regulacje mające na celu wzmocnienie ochrony konsumentów w kontaktach z przedsiębiorcami zajmującymi się sprzedażą bezpośrednią. Zmiany te były niezbędne z uwagi na liczne skargi od osób poszkodowanych przez nieuczciwe praktyki sprzedawców. Prezes UOKIK zwrócił uwagę na to, że na nieuczciwe praktyki podczas sprzedaży na takich prezentacjach szczególnie narażone są osoby starsze, których problemy zdrowotne chętnie wykorzystywane są przez handlowców.
Bardziej rygorystyczne przepisy od stycznia 2023 roku
27 sierpnia 2024 roku UOKIK wydał komunikat przypominający, że od stycznia 2023 roku obowiązują bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące wspomnianych pokazów.
Na podstawie wprowadzonych przepisów, firmy, które oferują produkty oraz usługi poza swoją siedzibą, siecią sklepową, straganami i targowiskami nie mogą:
- Przyjmować płatności przed upływem terminu na odstąpienie od umowy,
- Zawierać z konsumentami umów dotyczących usług finansowych, np. kredytu konsumenckiego (związanego najczęściej ze sprzedażą ratalną) podczas pokazu lub wycieczki. Umowa zawarta w takich okolicznościach jest nieważna z mocy prawa i nie wywołuje skutków dla konsumenta.
Kontrole UOKIK podczas pokazów handlowych
Po wprowadzeniu wspomnianych powyżej regulacji Prezes UOKIK postanowił zweryfikować dostosowanie do nich firm prowadzących taki rodzaj sprzedaży. Kontroli poddano 27 pokazów. W większości z nich kontrolerzy UOKIK oraz Inspekcji Handlowej brali udział incognito, jak tajemniczy klienci. Jak się okazało, działania podejmowane przez przedstawicieli kontrolowanych firm często nie tylko naruszały zbiorowe interesy konsumentów, ale mogły również stanowić przestępstwa. Prezes Urzędu złożył do tej pory 8 zawiadomień do prokuratury, wskazując na możliwość popełnienia oszustw, w tym finansowych, przez badane podmioty. W dwóch przypadkach zgłoszono podejrzenie, że handlowcy byli zaangażowani w zorganizowane grupy przestępcze. Jak dotąd, trzy postępowania zakończyły się decyzjami o nałożeniu kar za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów, których łączna kwota przekracza 3,6 mln zł i obejmuje również kary dla członków zarządu. Dodatkowo, prezesi zarządów dwóch firm, którymi zajął się Prezes Urzędu, mają ponieść odpowiedzialność finansową za utrudnianie kontroli.
Firmą, która dotychczas dopuściła się największej ilości zakazanych praktyk jest Redice, która oferuje artykuły takie jak naczynia, AGD czy produkty wełniane. Telemarketerzy współpracujący z firmą zapraszali klientów na darmowe badania płuc, nie ujawniając, że spotkania miały charakter sprzedażowy. Na miejscu przedstawiciele firmy sugerowali, że zakup prezentowanych produktów to wyjątkowa oferta dostępna w promocyjnej cenie, skierowana jedynie do wybranych osób. Przekazywali także, że skorzystanie z tej promocji wyklucza możliwość odstąpienia od umowy. Osoby, które decydowały się na zakupy, były namawiane do podpisania umów kredytowych, co jest zabronione podczas tego rodzaju sprzedaży. Kolejny zarzut dotyczy pobierania opłat od klientów przed upływem ustawowego okresu na odstąpienie od umowy, co również jest niezgodne z prawem. Za te praktyki nałożono kary w wysokości ponad 1,8 mln zł na firmę oraz 325 tys. zł na jej prezesa.
Kolejną firmą, której dotyczy decyzja Prezesa UOKIK jest spółka Healthy Life. Podczas pokazów sprzedawano m.in. sprzęt AGD czy też produkty wełniane, które zostały zgłoszone do rejestru wyrobów medycznych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych. Sprzedaż tego typu produktów poza siedzibą przedsiębiorstwa jest zabroniona. Konsumentów miały przyciągać fałszywe informacje sugerujące, że mogą nabyć te produkty po znacznie niższych cenach niż w katalogu. W rzeczywistości firma nigdy nie oferowała tych towarów w rzekomych cenach katalogowych. Podobnie jak spółka Redice, przedstawiciele firmy Healthy Life namawiali klientów do podpisywania umów o kredyt konsumencki i przyjmowali płatności przed upływem ustawowego terminu na odstąpienie od umowy. Prezes UOKiK nałożył na prezesa Healthy Life karę w wysokości 100 tys. zł, a na firmę – prawie 550 tys. zł. Łączna kwota kar za te praktyki wyniosła ponad 1,8 mln zł dla firmy oraz 325 tys. zł dla jej prezesa.
Trzecią firmą, która również dopuściła się zabronionych praktyk jest Better Life Technology. Według ustaleń Urzędu, firma podczas pokazów podpisywała z konsumentami umowy sprzedaży, obejmujące m.in. wyroby medyczne. Podobnie jak dwie wcześniej wspomniane spółki, Better Life Technology zawierała z uczestnikami pokazów umowy kredytu konsumenckiego i przyjmowała od nich płatności przed upływem terminu na odstąpienie od umowy. Za te działania Prezes UOKiK nałożył na firmę karę w wysokości ponad 400 tys. zł, a na członków zarządu – 375 tys. zł.
Podsumowanie – reakcje UOKiK
Decyzje te nie są jeszcze prawomocne. Firmy mają prawo, aby odwołać się od nich do sądu. Wszystkie decyzje zostały również opatrzone rygorem natychmiastowej wykonalności w części dotyczącej niedozwolonych praktyk. Oznacza to, że przedsiębiorcy muszą zaprzestać stosowania kwestionowanych działań jeszcze przed uprawomocnieniem się decyzji.
Masz dodatkowe pytania? Skontaktuj się z nami!
