Projekt jest obecnie na etapie uzgodnień i został przekazany do partnerów społecznych w Radzie Dialogu Społecznego.
Pracodawca dominujący
Projekt zakłada wprowadzenie nowej definicji – pracodawcy dominującego. Przez pracodawcę dominującego należy rozumieć pracodawcę lub przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców
(Dz. U. z 2021 r. poz. 162 i 2105 oraz z 2022 r. poz. 24, 974 i 1570), który bezpośrednio lub pośrednio wywiera dominujący wpływ na funkcjonowanie innego pracodawcy lub przedsiębiorcy, w szczególności z tytułu własności, posiadanych udziałów lub akcji albo na mocy przepisów prawa lub umów ustanawiających powiązania organizacyjne między pracodawcami lub przedsiębiorcami.
W uzdatnieniu do projektu, czytamy, iż: Potrzeba zdefiniowania pojęcia „pracodawcy dominującego” pojawiała się w postulatach związków zawodowych. Strona pracownicza powoływała się na przypadki, gdy rzeczywistym podmiotem uprawnionym do podejmowania wiążących decyzji nie był faktyczny pracodawca, a podmiot nadrzędny. Intencją tej zmiany jest umożliwienie prowadzenia sporu zbiorowego z podmiotem, który jest władny do podejmowania decyzji w sferze praw i interesów pracowniczych, kształtowania warunków zatrudnienia czy rozstrzygania o środkach na wynagrodzenia zatrudnionych osób. Wprowadzenie definicji pracodawcy dominującego pozwolić ma na prowadzenie poszczególnych etapów sporu zbiorowego z podmiotem uprawnionym do podejmowania decyzji o uwzględnieniu zgłoszonych żądań.
Pozostałe główne założenia projektu o sporach zbiorowych to:
1. Odejście od enumeratywnego określenia przedmiotu sporu zbiorowego.
Ustawa będzie określać zasady wszczęcia, prowadzenia i zakończenia sporu zbiorowego pracy – zgodnie z zaproponowanym art. 1 projektu ustawy. Natomiast w katalogu art. 2 projektu – znajdzie się definicja sporu zbiorowego pracy – spór osób wykonujących pracę zarobkową z pracodawcą lub pracodawcami o zbiorowe prawa lub wolności związkowe, a także o zawodowe, ekonomiczne lub socjalne zbiorowe interesy lub prawa, związane z wykonywaniem pracy. Dzięki temu spór będzie mógł być prowadzony we wszelkich sprawach zbiorowych, w których związki zawodowe reprezentują osoby wykonujące pracę zarobkową.
2. Wprowadzenie wymogu wyłaniania wspólnej reprezentacji organizacji związkowych niezbędnej do wszczęcia i prowadzenia sporu zbiorowego.
Obecnie każda organizacja związkowa ma prawo wszczęcia i prowadzenia sporu zbiorowego. Przy wielości związków zawodowych w zakładzie pracy, dojście do porozumienia jest znacznie utrudnione. W art. 8 zostało wprowadzone rozwiązanie polegające na tym, że jeżeli w rokowaniach uczestniczy więcej niż jedna organizacja związkowa, są one prowadzone przez wspólną reprezentację organizacji związkowych lub działające wspólnie poszczególne organizacje związkowe. Jeżeli w terminie, o którym mowa w art. 5 ust. 3 – 7 dni, nie wszystkie organizacje związkowe przystąpią do rokowań, do ich prowadzenia będą uprawnione organizacje związkowe, które do nich przystąpiły.
3. Określenie czasu trwania prowadzenia sporu.
W art. 19 projektu ustawy ustalono czas trwania sporu oraz jego zakończenia. Spór będzie mógł trwać nie dłużej niż 9 miesięcy od dnia nieuwzględnienia przez pracodawcę żądań. Strony sporu będą mogły jednak wspólnie postanowić o przedłużeniu tego okresu, określając czas jego trwania na okres nie dłuższy niż kolejne 3 miesiące. Razem będzie to 12 miesięcy. W tym okresie spór powinien zakończyć się zawarciem porozumienia kończącego spór lub sporządzeniem protokołu rozbieżności, po którym zostanie przeprowadzone głosowanie i ogłoszony strajk. Jeżeli do tego nie dojdzie spór będzie wygasał z mocy prawa.
4. Zmiany w zakresie prowadzenia listy mediatorów przy Ministrze Rodziny i Polityki Społecznej.
Z uwagi na fakt, że w obecnym stanie prawnym kwestie związane z funkcjonowaniem listy mediatorów przy ministrze, jak i sam status mediatora – nie są doprecyzowane, w celu wzmocnienia pozycji mediatora, zaproponowano odpowiednie zmiany co do standardów pracy mediatora, jak i warunków wpisu na listę mediatorów.
W projekcie został wprowadzony art. 11, zgodnie z którym listę będzie prowadził minister. Ustawa będzie określać również kryteria i zasady wpisu na listę. Lista będzie udostępniona do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra.
Ponadto, strona sporu wnioskująca o wskazanie mediatora będzie informować o tym drugą stronę sporu. Natomiast strona wnioskująca o wskazanie mediatora do wniosku będzie dołączać protokół rozbieżności, o którym mowa w art. 9 ust. 1 i 2 projektu ustawy. Mediatora będą wybierać wspólnie strony sporu.
5. Wprowadzenie mediacji prewencyjnej.
W celu umożliwienia osiągnięcia porozumienia na jak najwcześniejszym etapie sporu – proponuje się wprowadzenie instytucji mediacji prewencyjnej, mającej zapobiegać eskalacji konfliktu w trakcie prowadzenia rokowań. Strony sporu mogą uzgodnić, że rokowania, będą prowadzone z udziałem mediatora, o którym mowa w art. 10 ust. 1 (mediacja prewencyjna). Mediatorem na etapie mediacji prewencyjnej będzie mogła być osoba z listy ministra.
Ma to umożliwić stronom skorzystanie z profesjonalnej pomocy w osiągnięciu wcześniejszego porozumienia. To z kolei może przyczynić się do wzrostu liczby porozumień zawieranych na tym etapie sporu.
Serdecznie zachęcamy do kontaktu. Jeśli macie dodatkowe pytania – chętnie na nie odpowiemy. Nasi eksperci i specjaliści są do Waszej dyspozycji!
