Choć zdążyliśmy już trochę oswoić się ze zmianami dotyczącymi sprawozdawczości w zakresie podatku VAT, które weszły w życie z dniem 1 października 2020, warto pamiętać, że zmianie uległa nie tylko struktura pliku JPK, ale również tryb składania jego korekt. Dotychczas przesłanie do Ministerstwa Finansów skorygowanego pliku JPK_VAT nie wymagało czynnego żalu – ponieważ zgodnie ze stanowiskiem urzędów skarbowych oraz Krajowej Informacji Skarbowej, plik ten stanowił wyłącznie informację podatkową.
Co zatem się zmieniło?
W myśl nowych przepisów, plik JPK_V7 składa się z dwóch części – deklaracyjnej i ewidencyjnej. Oznacza to, że ewentualne korekty pliku będą mogły dotyczyć:
- wyłącznie części deklaracyjnej,
- wyłącznie części ewidencyjnej,
- części deklaracyjnej i ewidencyjnej jednocześnie.
Co prawda nie wprowadzono żadnych zmian w art. 16a Kodeksu karnego skarbowego (dalej KKS), który stanowi, że w razie złożenia korekty deklaracji podatkowej (tj. części deklaracyjnej) i po uregulowaniu ewentualnej niedopłaty podatku wraz z odsetkami, podatnik nie podlega sankcjom. Dodano jednak nowy zapis w postaci art. 61a. Mówi on o naruszeniu obowiązku przesyłania księgi właściwemu organowi podatkowemu. Zgodnie z jego zapisami:
§ 1. Kto wbrew obowiązkowi nie przesyła księgi właściwemu organowi podatkowemu albo przesyła ją nierzetelną, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
§ 3. Karze określonej w § 2 podlega także ten, kto księgę przesyła po terminie lub wadliwą.
Dlaczego nowa regulacja jest tak istotna?
Ponieważ plik JPK-V7 w części ewidencyjnej jest traktowany jak księga, o której mowa w art. 53 ust. 21 KKS. Zgodnie bowiem z jego treścią za księgi uważa się:
- księgi rachunkowe;
- podatkową księgę przychodów i rozchodów;
- ewidencję;
- rejestr;
- inne podobne urządzenia ewidencyjne, do których prowadzenia zobowiązuje ustawa, a w szczególności zapisy kasy rejestrującej.
Oznacza to, że każdorazowe złożenie korekty pliku JPK_V7 w części ewidencyjnej będzie wiązało się z koniecznością przesłania do urzędu skarbowego także czynnego żalu. Zgodnie z objaśnieniami udzielonymi przez Ministerstwo Finansów mamy wówczas do czynienia z kumulatywnym zbiegiem przepisów (art. 7 KKS). Według definicji jest to ten sam czyn, który wyczerpuje znamiona określone w dwóch przepisach – tj. art. 56 (podanie nieprawdziwych danych w deklaracji) oraz art. 61a (przesłanie nierzetelnej księgi lub ewidencji). Niezastosowanie instytucji czynnego żalu w przypadku korekty części ewidencyjnej lub części ewidencyjnej oraz deklaracyjnej łącznie może narazić podatników na dotkliwe kary finansowe.
Jak zatem chronić się przed sankcjami?
Zgodnie z art. 16 KKS, podatnik ma prawo w takiej sytuacji do skorzystania z instytucji „czynnego żalu”. Polega on na zawiadomieniu właściwego organu (w tym przypadku urzędu skarbowego) o popełnieniu czynu zabronionego wraz z opisem wszystkich istotnych okoliczności dla zaistniałego zdarzenia.
Podatnik ma do wyboru kilka różnych form złożenia czynnego żalu:
- ustnie do protokołu w urzędzie,
- poprzez tradycyjne pismo,
- elektronicznie, za pomocą platformy e-PUAP.
Ostatnia forma została wprowadzona stosunkowo niedawno, bowiem 31 marca 2020 r. z uwagi na sytuację związaną z epidemią COVID-19, jednakże stanowi duże ułatwienie dla podatników. Warunkiem skorzystania z elektronicznego złożenia czynnego żalu jest posiadanie podpisu kwalifikowanego, Profilu Zaufanego lub podpisu osobistego.
Czy można skorzystać ze wzoru czynnego żalu?
Nie ma urzędowego wzoru pisma czynnego żalu. Ministerstwo Finansów sugeruje, aby podczas korzystania z elektronicznej skrzynki podawczej e-PUAP złożyć czynny żal na wzorze pisma ogólnego. Ważne jest jednak, aby czynny żal, bez względu na to w jakiej formie będzie składany, zawierał kilka najistotniejszych elementów:
- dane identyfikacyjne podatnika,
- adresata,
- istotne okoliczności popełnionego czynu,
- osoby współdziałające przy jego popełnieniu,
- informację, że czyn został przez podatnika naprawiony, a jeżeli nie został jeszcze naprawiony to w jakim terminie tego dokona.
Należy także pamiętać, że jeśli w momencie złożenia czynnego żalu organ podatkowy dysponuje wiedzą o popełnionym przestępstwie lub wykroczeniu skarbowym, wówczas nie będzie on skuteczny.
