W obecnej dobie nasilenia napływu do Polski uchodźców wojennych z Ukrainy oraz konieczności podejmowania przez nich pracy zarobkowej, szczególnego znaczenia nabiera kwestia ustalenia rezydencji podatkowej tych osób dla celów podatku PIT. Szczególnie ważne jest określenie rezydencji podatkowej, gdy obywatel Ukrainy uzyskuje przychody (dochody) z innego tytułu niż z umowy o pracę. Jest to istotne nie tylko dla pracodawców, na których ciążą obowiązki płatnika zaliczek na podatek PIT, ale również dla samych zatrudnionych, albowiem od ustalonej rezydencji zależy sposób opodatkowania i skala ciążących na nich obciążeń podatkowych.
Regulacje prawne
Wskazać należy, w szczególności, iż zgodnie z przepisem art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT, podatek dochodowy od uzyskiwanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przychodów przez nierezydentów objętych ograniczonym obowiązkiem podatkowym z tytułów działalności wykonywanej osobiście, między innymi określonej w art. 13 pkt 2 i 6 – 9, a więc od umów zlecenia i o dzieło, pobiera się w formie ryczałtu w wysokości 20% przychodu. Oznacza to w takim przypadku brak kwoty wolnej od podatku i 20% (umowy zlecenia) oraz 50% (umowy o dzieło) kosztów uzyskania przychodów. Jest to tym samym niekorzystne dla tych, którzy takiej pomocy finansowej potrzebują najbardziej.
Jak stanowi art. 3 ust. 2a ustawy o PIT osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).
Jak wynika zaś z art. 3 ust. 1a ustawy o PIT, status rezydenta podatkowego w Polsce może uzyskać osoba posiadająca na terenie Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub też przebywająca na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. Przy czym jak stanowi przepis art. 4a przepisy art. 3 ust. 1, 1a, 2a i 2b stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.
Umowa bilateralna
Niestety umowa bilateralna w sprawie zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu i unikaniu opodatkowania z dnia 12 stycznia 1993 r. zawarta z Ukrainą, w kwestii rozstrzygnięcia miejsca zamieszkania nie jest łatwa w interpretacji i w ogóle nie odnosi się do zasady 183 dni – jak to ma miejsce w większości umów bilateralnych zawieranych wg wzorca OECD. Powyższy problem i pojawiąjące się w tej materii masowo wątpliwości dostrzegło Ministerstwo Finansów stwierdzając między innymi: „W związku z pojawiającymi się wątpliwościami w zakresie ustalania przez płatników rezydencji podatkowej obywateli Ukrainy Ministerstwo Finansów informuje, że podatnik (obywatel Ukrainy) może potwierdzić przeniesienie na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodka interesów życiowych) poprzez złożenie oświadczenia” – czytamy w nowym komunikacie resortu finansów.
Ministerstwo podkreśla, że w praktyce po złożeniu pracodawcy albo innemu płatnikowi oświadczenia o przeniesieniu na terytorium Polski centrum interesów osobistych/gospodarczych dana osoba – już od pierwszego dnia przybycia do Polski – jest uznawana za polskiego rezydenta podatkowego.
„Dokonując poboru podatku, płatnik nie jest zobowiązany do dokonywania szczegółowych ustaleń w zakresie sytuacji faktyczno-prawnej podatnika i samodzielnego ustalenia państwa jego rezydencji podatkowej. W przypadku złożenia przez podatnika oświadczenia o posiadaniu ośrodka interesów życiowych w Polsce płatnik nie jest zatem zobowiązany do badania prawdziwości tego oświadczenia, chyba że z informacji i dokumentów znajdujących się w jego posiadaniu wynikają ustalenia przeciwne” – zaznacza resort finansów.
Podsumowanie
Podsumowując, po złożeniu stosownego oświadczenia pracujący obywatele Ukrainy zamiast 20% ryczałtu PIT mogą płacić 17% podatek PIT. Wkrótce, ma być to nawet 12%. Tym samym, mogą korzystać z kosztów uzyskania przychodów i kwoty wolnej od podatku jak obywatele Polski.
W razie dodatkowych pytań, serdecznie zapraszamy do kontaktu.
