Wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nawet gdyby miał udziały dominujące, sięgające 99 procent, nie prowadzi pozarolniczej działalności gospodarczej, więc nie podlega ubezpieczeniom społecznym.
Taka jest konkluzja, która zapadła w Uchwale Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2024 r. (sygn. akt III UZP 8/23).
Podobne stanowiska obierały Sądy już wielokrotnie tyle, że problem polegał na rozbieżności w orzecznictwie. Przykładem jest sprawa o ustalenie obowiązku istnienia ubezpieczenia społecznego. Sąd Okręgowy w Lublinie 19 października 2022 r. oddalił odwołanie podatnika od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. ZUS stwierdził, że jako pracownik u płatnika składek, czyli sp. z o.o., nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i chorobowemu od grudnia 2008 r. do maja 2020 r. Dlatego, że w spółce posiadał 99 proc. udziałów i powinien być traktowany jako jednoosobowy wspólnik -ponieważ 1 proc. udziałów w spółce stanowił udział iluzoryczny. W konsekwencji jako jedyny wspólnik spółki nie podlegał pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu umowy o pracę.
Prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej
Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 Ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych. W przypadku wspólnika dwuosobowej spółki z o.o., posiadającego 99/100 udziałów w spółce, tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym obejmuje tylko wspólnika jednoosobowej spółki z o.o., a więc nie wspólnika w dwuosobowej spółce z o.o., nawet gdy jest właścicielem niemal wszystkich udziałów w spółce. Nie ma zatem znaczenia czy jest to wspólnik „dominujący” czy „niemal jedyny”
Wniosek narzuca się taki, że wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. nie jest zatem wspólnik, do którego nie należą wszystkie udziały tej spółki.
Z tej sprawy nasuwają się następujące wnioski:
-art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy obejmuje jedynie wspólnika jednoosobowej spółki z o.o.;
-niewielka różnica dzieląca wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. i wspólnika dwuosobowej spółki z o.o. posiadającego 99/100 udziałów w spółce jest na tyle znacząca, że nie pozwala na objęcie go ubezpieczeniami społecznymi na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;
-za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością;
-wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest jeden, dlatego w drodze wykładni nie można stwierdzić, iż ubezpieczeniom społecznym na podstawie tej samej regulacji podlega drugi wspólnik w tej samej spółce;
-kreowanie w drodze wykładni dalszych tytułów lub podmiotowe rozszerzanie kręgu osób podlegających ubezpieczeniom społecznym nie jest możliwe, gdyż nie ma oparcia w ustawie;
-nie wystarczy zbyć jednego udziału, żeby dana osoba nie podlegała ubezpieczeniom społecznym.
Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym przez wspólnika jednoosobowej spółki z o.o.
Sąd Najwyższy wyjaśnił, że zapis z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o sus obejmujący „wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością” odnosi się tylko od do wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. w rozumieniu kodeksu spółek handlowych, czyli spółki kapitałowej, której wszystkie udziały albo akcje należą do jednego wspólnika, albo akcjonariusza co zostało wcześniej wskazane.
Punkt ciężkości pytania to kwestia, czy niewielka różnica dzieląca wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. i wspólnika dwuosobowej spółki z o.o. posiadającego 99/100 udziałów w spółce, jest na tyle nieznacząca, że pozwala na objęcie go ubezpieczeniami społecznymi na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy sus.
Zdaniem Sądu odpowiedź jest negatywna i nie może być inna. Nie ma znaczenia aspekt ekonomiczny i podmiotowe znaczenie dominującego udziału w spółce z o.o., ponieważ ubezpieczeniom społecznym nie podlega spółka, a tylko wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. Tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym obejmuje tylko wspólnika jednoosobowej spółki z o.o., a więc nie wspólnika w dwuosobowej spółce z o.o., nawet gdy jest właścicielem niemal wszystkich udziałów w spółce.
Warto dodać, że Sąd Najwyższy wskazał, iż ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych ściśle określa, kto podlega ubezpieczeniom społecznym. Nie można tworzyć nowych tytułów ani rozszerzać grupy osób objętych ubezpieczeniem, jeśli nie ma to podstawy w ustawie. Decydujący jest stan prawny, a nie faktyczny, czyli to, czy dana sytuacja jest korzystna dla wspólnika w spółce z o.o. lub systemu ubezpieczeń społecznych. O podleganiu ubezpieczeniom społecznym decyduje ustawodawca.
Ubezpieczenia społeczne a wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. – wyrok Sądu Najwyższego. Jakie są jego konsekwencje?
Wydana uchwała stała się silnym argumentem po stronie wspólników potwierdzającym, że tylko wspólnicy jednoosobowej spółki z o.o., czyli takiej, której wszystkie udziały należą do jednego wspólnika, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.
W razie dodatkowych pytań – serdecznie zachęcamy do kontaktu!
