Kontrola skarbowa VAT jest jednym z najważniejszych narzędzi stosowanych przez organy podatkowe. Jej celem jest zwalczanie oszustw podatkowych oraz zapewnienia prawidłowego funkcjonowania systemu podatkowego.
Czym jest kontrola skarbowa?
Kontrola skarbowa to proces, w ramach którego organy podatkowe z urzędu sprawdzają, czy podatnik działa zgodnie z przepisami podatkowymi oraz, czy w swojej działalności nie popełnia nieprawidłowości podatkowych. Dla organu podatkowego przesłanką wszczęcia kontroli na gruncie podatku VAT może być wykazanie nieprawidłowości w zakresie znacznej różnicy między podatkiem VAT naliczonym, a należnym. Kontrola skarbowa prowadzona przez organy nie może wykraczać poza zakres, który jest wskazany w upoważnieniu.
Kontrola skarbowa może dotyczyć zarówno podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, jak i osób fizycznych, zarejestrowanych jako podatnicy VAT.
Oszustwa podatkowe w VAT
Podatek VAT jest szczególnie podatny na wszelkiego rodzaju nadużycia oraz oszustwa ze względu na neutralny charakter tego podatku, który wiąże się z jego przerzucalnością. Przedsiębiorcy mają prawo do odliczenia podatku VAT należnego od podatku naliczonego. Mechanizm ten wynika z implementacji Dyrektywy unijnej do polskiego porządku prawnego i zakłada brak obciążenia podatkowego dla przedsiębiorców. Jednak, istnieje możliwość nadużycia tego systemu. Sztandarowym przykładem takich działań są karuzele podatkowe, które mają na celu wyłudzenie wielomilionowych kwot z budżetu państwa poprzez fikcyjne transakcje lub wykorzystywanie faktur. Podatek VAT jest także podatkiem transgranicznym, wykorzystywanym w handlu międzynarodowym. Biorąc pod uwagę ten fakt, istnieje ryzyko unikania podatku poprzez przenoszenie towarów lub usług przez granice krajów mających odmienne przepisy podatkowe, czy też różne stawki podatkowe. Łączy się z tym także nierzetelne oraz wadliwe prowadzenie ksiąg rachunkowych, które również podlega grzywnie bądź karze pozbawienia wolności.
Prewencyjna rola kontroli skarbowej VAT
Zawiadomienie o kontroli musi wpłynąć do podatnika od 7 do 30 dni przez rozpoczęciem działań kontrolnych. Organ podatkowy uprawniony jest do zażądania udostępnienia dokumentów księgowych np. faktur, rachunków czy umów. W trakcie kontroli mogą odbywać się także rozmowy z pracownikami danego przedsiębiorstwa, w celu ustalenia prawdziwości uzyskanych informacji. Kontrola może dotyczyć określonego czasu lub obejmować cały okres działalności.
W ramach kontroli skarbowej VAT, organy podatkowe mogą przeprowadzać szereg działań kontrolnych, takich jak:
- Analiza dokumentów księgowych i ewidencji VAT – w trakcie kontroli organy podatkowe analizują dokumenty księgowe oraz ewidencje VAT, takie jak faktury, rachunki, paragony oraz rejestr sprzedaży i zakupów;
- Weryfikacja zgodności towarów i usług z deklaracjami podatkowymi – organy podatkowe sprawdzają, czy podatnik prawidłowo rozlicza VAT oraz czy nie popełnia błędów w obliczeniach podatku;
- Weryfikacja zgodności towarów i usług z deklaracjami podatkowymi – organy podatkowe weryfikują, czy podatnik prawidłowo deklaruje swoją sprzedaż oraz czy towar lub usługa, za którą pobiera podatek VAT, jest zgodna z jej opisem w deklaracji podatkowej;
- Weryfikacja prawidłowości stosowania stawek VAT – organy podatkowe sprawdzają, czy podatnik stosuje odpowiednie stawki VAT w swojej działalności.
Kontrola krzyżowa u kontrahenta
Kontrola krzyżowa to procedura sprawdzająca poprawność rozliczeń podatku VAT między dwoma podmiotami gospodarczymi. Jej celem jest sprawdzenie, czy dane zapisy w dokumentacjach, umowach lub rejestrach VAT są tożsame z dokumentami przedsiębiorców, których łączą wspólne transakcje. Dzięki niej możliwe jest wykrycie nieprawidłowości w rozliczaniu podatku VAT, takich jak fałszerstwa podatkowe czy niezgodności w rozliczaniu podatku VAT.
Kontrola skarbowa – jak się do niej przygotować?
Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia kontroli skarbowej w przedsiębiorstwie, warto pamiętać o kliku istotnych aspektach. Pierwszą kwestią jest prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób rzetelny oraz nie wadliwy, a także prawidłowy dobór stawek VAT na fakturach. Wszelkie nieprawidłowości mogą być dla organu powodem do wszczęcia kontroli. Warto także wprowadzić procedurę należytej staranności, która będzie zawierała proces weryfikacji kontrahentów pod względem rejestracji rachunków bankowych na białej liście, ich wiarygodności czy też rzeczywistości zawieranych transakcji.
Rozwiązaniem, które gwarantuje dużą przejrzystość w płatnościach jest mechanizm podzielonej płatności – split payment. Dzięki niemu, kwota VAT wpłynie na konto VAT, a pozostała kwota netto na rachunek rozliczeniowy.
Jeżeli jednak, pomimo wdrażania w życie wszelkich środków ostrożności, dostaniemy zawiadomienie o wszczęciu kontroli skarbowej na gruncie VAT, warto się do niej odpowiednio przygotować.
W takim przypadku należy zadbać o:
- Poprawienie błędów w dokumentacji – jeżeli podatnik wykrył błędy np. w deklaracji podatkowej, to w okresie między zawiadomieniem go o kontroli a jej rozpoczęciem, ma prawo do korekty;
- Zachowanie dokumentów księgowych oraz finansowych – należy upewnić się, czy są one dokładne oraz uporządkowane. Wszystkie faktury, rachunki i dokumenty muszą być przechowywane przez określony czas;
- Sprawdzenie, czy rozliczenia są zgodne z przepisami – przed kontrolą warto przeanalizować swoje rozliczenia pod kątem zgodności z przepisami, czy stawki VAT są poprawne i czy wszystkie kwoty są obliczone prawidłowo;
- Przygotowanie się na pytania inspektora skarbowego – te z zakresu rozliczeń i dokumentacji;
- Przeprowadzenie wewnętrznego audytu – pomaga wykrywać na bieżąco błędy wynikające z nieprawidłowego zastosowania przepisów podatkowych lub rachunkowych i tym samym na natychmiastową ich korektę.
Podsumowanie
Kontrola skarbowa VAT jest istotnym narzędziem służącym zapewnieniu prawidłowego funkcjonowania systemu podatkowego oraz zwalczaniu oszustw podatkowych. Podatnicy są prawnie zobowiązani do rzetelnego oraz niewadliwego prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz ewidencji podatkowych. Jednak, ze względu na dynamikę prawa podatkowego często stanowi to wyzwanie i daje organom podstawy do wszczęcia kontroli skarbowej zwłaszcza w przypadku podatków szczególnie wrażliwych na nadużycia jak VAT. Dlatego też wprowadzenie procedur wewnętrznych w przedsiębiorstwie, a także korzystanie z usług doradczych może okazać się bardzo pomocne w zakresie eliminacji ryzyk podatkowych, a także ryzyka wystąpienia kontroli.
Serdecznie zapraszamy do kontaktu. Masz pytania odnośnie kontroli skarbowej VAT lub potrzebujesz konsultacji podatkowo prawnej w zakresie prowadzonej działalności? Chętnie pomożemy. Jesteśmy do Twojej dyspozycji!
