Branża audytorska w Polsce stoi dziś przed kluczowymi wyzwaniami legislacyjnymi i organizacyjnymi. W artykule przedstawiamy rolę Platformy Audytorzy JZP, działającej przy Pracodawcach RP, w kształtowaniu przyszłości audytu oraz postulaty zmian, które mogą znacząco wpłynąć na jakość i dostępność usług audytorskich.
Audyt jako filar bezpiecznego rozwoju gospodarczego
Audyt finansowy to nie tylko obowiązek regulacyjny – to przede wszystkim narzędzie zapewniające przejrzystość, zaufanie i bezpieczeństwo obrotu gospodarczego. Szczególnego znaczenia nabiera w przypadku jednostek zainteresowania publicznego (JZP), takich jak spółki giełdowe, banki czy towarzystwa ubezpieczeń, które pełnią kluczową rolę w funkcjonowaniu rynku kapitałowego. W Polsce właśnie ta grupa podlega najbardziej rygorystycznym regulacjom, często znacznie wykraczającym poza standardy europejskie. W odpowiedzi na te wyzwania, w 2024 roku powstała Platforma Audytorzy JZP – inicjatywa firm audytorskich działających w ramach Pracodawcy RP, która stała się ważnym głosem branży w debacie o przyszłości audytu w Polsce.
Kim są Audytorzy JZP?
Platforma Audytorzy JZP zrzesza 14 wiodących firm audytorskich badających JZP – zarówno przedstawicieli Wielkiej Czwórki , jak i duże podmioty z międzynarodowych sieci oraz silne firmy lokalne.
Ich łączny udział w rynku usług audytorskich dla JZP jest dominujący zarówno pod względem liczby obsługiwanych klientów, jak i wartości wynagrodzeń za badania sprawozdań finansowych.
Główne cele działania Platformy:
- Reprezentowanie interesów branży w dialogu z Ministerstwem Finansów, PANA oraz innymi instytucjami.
- Konsolidacja stanowisk firm audytorskich wobec zmian legislacyjnych.
- Promocja racjonalnych regulacji, wspierających jakość audytu i rozwój rynku.
- Działalność edukacyjna poprzez konferencje, materiały eksperckie i aktywność publiczną.
Rynek audytu w Polsce – stan obecny
Z danych Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego (PANA) wynika, że liczba firm audytorskich systematycznie maleje. W 2024 roku badania JZP przeprowadziło jedynie 48 firm – o 11% mniej niż rok wcześniej i aż o 21% mniej niż dwa lata wcześniej. Takie zjawisko budzi niepokój i jest konsekwencją nadmiernie restrykcyjnych przepisów prawnych, biurokratycznych wymagań oraz trudności interpretacyjnych.
Platforma Audytorzy JZP odpowiada na wyzwania – 7 kluczowych postulatów zmian
W odpowiedzi na ogłoszone przez Ministerstwo Finansów konsultacje dotyczące nowelizacji Ustawy o biegłych rewidentach (UoBR), Platforma Audytorzy JZP przygotowała wspólne stanowisko zawierające 7 fundamentalnych postulatów:
1. Nieważność badania z mocy prawa
Obecne przepisy przewidują sytuacje, w których badanie może być uznane za nieważne z mocy prawa, co stwarza ryzyko prawne nie tylko dla firm audytorskich, ale również dla badanych jednostek. Postulat Platformy zakłada zmianę tych przepisów na bardziej proporcjonalne i racjonalne.
2. „Biała lista” usług – propozycja jej zniesienia
W Polsce obowiązuje tzw. „biała lista” usług dozwolonych, znacznie węższa niż w większości krajów UE. Platforma postuluje jej zastąpienie „czarną listą” usług zakazanych – zgodnie z podejściem unijnym – co przyczyniłoby się do zwiększenia konkurencyjności firm audytorskich.
3. Język dokumentacji – koniec z obowiązkowym polskim
Obowiązek sporządzania całej dokumentacji audytowej w języku polskim utrudnia pracę zespołów międzynarodowych. Audytorzy JZP proponują możliwość sporządzania dokumentacji w języku angielskim z opcją tłumaczenia na żądanie regulatora.
4. Fee cap – limit wynagrodzenia za usługi dodatkowe
Platforma zwraca uwagę na nieprecyzyjne przepisy dotyczące limitu wynagrodzenia za usługi inne niż badanie, co skutkuje wątpliwościami interpretacyjnymi i ryzykiem dla firm. Postulat zakłada ich doprecyzowanie.
5. System oceny naruszeń i mediacje
Brakuje jasnych zasad skalowalności naruszeń oraz mechanizmów mediacyjnych z regulatorem. Platforma proponuje wprowadzenie rozwiązań ułatwiających polubowne rozwiązywanie sporów.
6. Doprecyzowanie usług zabronionych
Nieprecyzyjne przepisy w zakresie usług zabronionych budzą niepewność wśród firm i klientów. Audytorzy JZP domagają się ich ujednolicenia z prawem unijnym.
7. Konflikt PZP z ustawą o biegłych
Zidentyfikowano sprzeczności między ustawą o biegłych rewidentach a Prawem zamówień publicznych. Postulat Platformy zmierza do ich eliminacji w celu zapewnienia spójności prawa.
Efekty działań – co udało się osiągnąć?
W odpowiedzi na postulaty środowiska audytorskiego, w tym Platformy Audytorzy JZP, Ministerstwo Finansów opublikowało projekt nowelizacji ustawy, który:
- skraca okres przechowywania dokumentacji z 8 do 5 lat,
- umożliwia odstąpienie od postępowania administracyjnego w razie znikomego naruszenia,
- rezygnuje z obowiązkowego podpisu kwalifikowanego przy oświadczeniach o niezależności,
- rozszerza katalog usług dozwolonych dla JZP.
To ważne kroki w dobrym kierunku, ale środowisko nadal podkreśla potrzebę dalszych zmian – m.in. przywrócenia właściwej roli samorządowi biegłych rewidentów (PIBR) czy zniesienia nadmiernych opłat nadzorczych.
Eksperci Moore Polska w debacie o przyszłości audytu
W pracach Platformy Audytorzy JZP aktywnie uczestniczą przedstawiciele Moore Polska – Lidia Skudławska i Michał Ossowski. Ich wieloletnie doświadczenie w obszarze audytu, doradztwa i nadzoru regulacyjnego stanowi cenny wkład w formułowanie stanowisk Platformy oraz wspieranie zmian legislacyjnych. Więcej o ich kompetencjach można przeczytać na stronie: www.moorepolska.pl.
Eksperci Moore Polska angażują się m.in. w:
- prace merytoryczne nad postulatami zmian,
- udział w wydarzeniach branżowych i konsultacjach,
- wspieranie rozwiązań zgodnych z praktyką międzynarodową i interesem publicznym.
Dlaczego te zmiany są tak ważne?
W obecnej formule prawo nie tylko ogranicza konkurencyjność firm audytorskich, ale również zagraża jakości świadczonych usług. Biurokratyczne procedury, nieproporcjonalne sankcje oraz nadmierne koszty operacyjne zniechęcają do wejścia na rynek i powodują jego kurczenie się. Tymczasem bezpieczny i silny rynek audytorski to fundament zaufania inwestorów, efektywnego nadzoru i transparentności finansowej.
Wspólna wizja
Choć firmy audytorskie – w tym Moore Polska – konkurują na rynku, łączy nas wspólny cel: silny, profesjonalny i zrównoważony rynek audytu w Polsce. Dlatego Platforma Audytorzy JZP działa ponad podziałami, opierając się na współpracy i dialogu.
To dobry przykład, że również w sektorze finansowym wspólne interesy potrafią jednoczyć ponad konkurencją. Łączy nas misja, odpowiedzialność i wizja rynku, który służy nie tylko branży, ale całej gospodarce.
Platforma Audytorzy JZP – łączy nas audyt
Audyt w Polsce stoi dziś na rozdrożu. Z jednej strony – rosnące oczekiwania wobec jakości i transparentności, z drugiej – realne bariery legislacyjne i organizacyjne. Platforma Audytorzy JZP, której aktywnym członkiem są eksperci Moore Polska, nie tylko identyfikuje problemy, ale też proponuje konkretne rozwiązania. Wspólnie z Pracodawcami RP budujemy rynek, który nie tylko spełnia wymogi formalne, ale przede wszystkim służy dobru publicznemu.
Zachęcamy do śledzenia działań Platformy Audytorzy JZP oraz Pracodawcy RP – wspólnie kształtujemy przyszłość audytu w Polsce.
