Dzisiejszy świat biznesowy jest wielowymiarowy, złożony ale i niesamowicie otwarty. Globalizacja sprawiła, że właściwie możemy współpracować z firmami z całego świata, a projekty międzynarodowe nie są czymś wyjątkowym. Otoczenie prawne staje się coraz bardziej skomplikowane, instrumenty finansowe coraz bardziej wyrafinowane, a ilość nowych regulacji może przyprawić o ból głowy.
W tym świecie zadajemy sobie więc coraz częściej pytanie czy warto współpracować z danym podmiotem? Czy jest on wiarygodny? Czy możemy mu ufać? No i w tym momencie pojawia się potrzeba skorzystania z usługi eksperta, zawodu zaufania publicznego, biegłego rewidenta / firmy audytorskiej.
To właśnie firmy audytorskie dokonują badania sprawozdań finansowych firm, spełniających określone kryteria. W Polsce tek kryteria to przekroczenie 2 z 3 poziomów:
- średniorocznego zatrudnienia 50 osób,
- sumy bilansowej powyżej równowartości 2,5 miliona Euro
- albo sumy przychodów ze sprzedaży oraz operacji finansowych w kwocie przekraczającej równowartość 5 milionów Euro.
Badanie obligatoryjne prowadzi do wydania opinii o tym sprawozdaniu finansowym i zabezpiecza otoczenie biznesowe, które zapoznawszy się z opinią biegłego rewidenta może mieć pewność, że sprawozdanie finansowe odzwierciedla faktyczną sytuację firmy, dobrą lub złą, bez upiększania.
Jakie są zatem kryteria wyboru audytora i co wpływ na cenę usługi? Jak kształtują się ceny usług audytorskich?
Poniżej przedstawiłem 5 kluczowych czynników wpływających na wybór audytora i cenę za badanie sprawozdania finansowego:
- znajomość branży i wiedza ekspercka,
- zasoby i czas wykonania,
- marka,
- doświadczenie międzynarodowe,
- kultura pracy.
Nie są to wszystkie czynniki, ale z pewnością są one brane pod uwagę przez Komitety Audytu czy inne organy odpowiedzialne za wybór audytora.
Znajomość branży i wiedza ekspercka firmy i zespołu
Badanie sprawozdania finansowego to proces, w którym analizujemy nie tylko sprawozdania finansowe, ale cały model biznesowy jednostki, jej otocznie, sytuację rynkową, konkurencję oraz zdolność do rozwoju i kontynuacji działalności. W takim razie znajomość danej branży staje się kluczowym czynnikiem do tego, aby audytor mógł sprawnie, niezależnie i obiektywnie oceniać przedstawiane fakty, dane finansowe czy prognozy.
W wielu branżach istnieją specyficzne metody wyceny, takie jak:
- kontrakty długoterminowe,
- wycena inwestycji w wartościach godziwych,
- rozliczenie produkcji w toku,
- wycena zapasów,
- wycena programów motywacyjnych,
- rezerwy na ryzyka kredytowe,
- rezerwy aktuarialne,
- wycena zasobów kopalnych (złoża ropy, gazu).
Dany biegły rewident i firma mogą posiadać takie doświadczenie lub nie. Dlatego często liczba podmiotów, które mogą zbadać dane sprawozdanie finansowe wcale nie jest taka długa.
Duże firmy audytorskie zatrudniają wielu fachowców i ekspertów, zarówno od wyceny, analizy finansowej, aktuariuszy, czy informatyków, którzy zapewniają odpowiedni poziom wykonania usługi. Ważne aby nie zapominać, że nie wystarczy aby firma audytorska posiadała daną wiedzę, ale aby członkowie zespołu również ją posiadali. W największych firmach audytorskich bywa, że ekspert, czy partner na dane badanie poświęca stosunkowo niewielką ilość czasu. Wówczas mogą pojawić się wątpliwości czy z jego wiedzy eksperckiej naprawdę korzystano.
Zasoby i czas wykonania
Podobnie jak przy znajomości branży w celu przeprowadzenia badania należy posiadać odpowiednie zasoby ludzkie, sprzętowe i finansowe. Badanie małego podmiotu może przeprowadzić jeden biegły rewident, działający w pojedynkę, choć nie jest to dzisiaj najbardziej optymalna i efektywna forma wykonania usługi.
Mały zespół będzie raczej bardziej odpowiedni do wykonania tego typu usługi (1-2 osoby pod nadzorem biegłego rewidenta). Ale jeśli mamy do czynienia z dużym lub bardzo dużym przedsiębiorstwem, to do badania będzie musiał być zaangażowany zespół kilku, kilkunastu, albo w przypadku badania całych grup kapitałowych kilkudziesięciu osób.
Firma, w której pracowałem przez 11 lat (Total) składała się z ponad 550 jednostek na świecie, i sądzę, że gdyby zliczyć wszystkich pracujących dla niej audytorów i zespoły, ich ilość osób mogłaby przekroczyć 1000. Oczywiście chodzi nie tylko aby zapewnić personel, ale aby zapewnić odpowiedni personel, posiadający wiedzę i doświadczenie adekwatne do natury badania. Dodatkowo zasoby to również sprzęt i programy informatyczne, które pomagają szybko analizować dane, wysyłać potwierdzenia sald, przeglądać duże zbiory danych i wiele innych. Biorąc pod uwagę potrzebę uczestniczenia biegłego rewidenta w inwentaryzacji, niezbędne będą również samochody i duża ilość osób dostępnych w krótkim czasie, końca roku finansowego aby w tych procesach uczestniczyć i je obserwować.
Ważne aby przy zasobach zdać sobie sprawę, że terminy na zbadanie sprawozdań finansowych są identyczne dla wszystkich firm. Częstym więc problemem może być ograniczenie czasowe, gdyż dana firma nie ma już zasobów na przeprowadzenie badania ponieważ w tym samym czasie wykonuje inne zlecenia. Warto więc zadbać o wybór z odpowiednim wyprzedzeniem i upewnić się aby służby finansowo-księgowe właściwie i terminowo przekazały audytorowi kompletne sprawozdanie finansowe oraz wszelkie materiały do badania. W przeciwnym wypadku badanie może się znacznie wydłużyć i skutkować dodatkowymi kosztami.
Marka
Im większy podmiot badany, im bardziej nastawiony na pozyskiwanie finansowania zewnętrznego, w tym poprzez rynek giełdowy, tym bardziej rośnie potrzeba aby badanie sprawozdania finansowego przeprowadzała firma audytorska o uznanej reputacji, najczęściej sieciowa.
Dlaczego? Ano dlatego, że po pierwsze swoją marką pozwala zapewnić rozpoznawalność przedsiębiorstwa. Po drugie przyjętymi przez siebie standardami wykonywanej pracy gwarantuje ona, że nie przejdzie obojętnie wobec wyzwań, problemów, oszustw czy po prostu istotnych zniekształceń sprawozdania finansowego. Po trzecie, posiadana przez nią wiedza oraz pracujący dla niej eksperci znacznie zwiększają prawdopodobieństwo, że nawet bardzo skomplikowane kwestie zostaną rozwiązane.
Proces kontroli jakości badania jest w takiej firmy ustandaryzowany co powoduje, że istotne kwestie są omawiane, analizowane i zgłaszane klientowi. Oczywiście jest to bardzo ważny argument i rzeczywiście wiele firm wybiera audytora z grupy tzw. big4, big6, czy big10 (największa czwórka, szóstka, czy dziesiątka). Należy pamiętać, że największe firmy, ze względu na rozmiary, skalę prowadzonej działalności, a więc i konieczność finansowania złożonych rozwiązań informatyczno-organizacyjnych będą najdroższe w swojej ofercie. Z drugiej strony – zawsze warto upewnić się czy dana marka posiada doświadczenie w naszym biznesie, które dotyczy naszego rynku i kraju. Wybór nieco mniejszej firmy sieciowej daje szansę na bliższą pracę z partnerami i ekspertami tej firmy.
Doświadczenie międzynarodowe – sieć
W dzisiejszym zglobalizowanym świecie znajomość rozwiązań i uwarunkowań biznesowych z wielu krajów ma coraz większe znaczenie. Dlatego doświadczenie międzynarodowe staje się ważne z punktu widzenia firm, które prowadzą biznes międzynarodowy. Oczywiście dla mniejszych firm krajowych nie będzie to miało aż tak dużego znaczenia. Jeśli jednak inwestujemy zagranicą, posiadamy jednostki zależne lub stowarzyszone, lub jednostka dominująca jest zagranicą posiadanie przez audytora doświadczenia międzynarodowego staje się koniecznością. Zapewnia się to najczęściej poprzez przynależność do sieci firmy audytorskich, które oferują badanie całych grup kapitałowych.
Co ciekawe nawet mniejsze, krajowe firmy czasami doświadczają jak ważne aby audytor był rozpoznawalny międzynarodowo. Otóż dzieje się to w sytuacji gdy ich właściciele chcą sprzedać swój biznes, a nabywcą jest ktoś z zagranicy. Wtedy okazuje się jak ważnym było wybranie odpowiedniej spółki audytorskiej do badania sprawozdań finansowych.
Kultura pracy
Czynnik ten, w teorii, nie jest specjalnie widoczny, ale jednak w pracy audytora bardzo ważny, ponieważ komunikacja jest wpisana w proces badania. W sytuacji skomplikowanych modeli, wycen, zagadnień, szybki kontakt z kluczowym biegłym rewidentem wykonującym zlecenie, tzw. partnerem odpowiedzialnym za badanie jest ważny. W największych firmach sieciowych zapewnia się to dla najważniejszych, duży klientów, bywa ograniczone w przypadku mniejszych klientów. Średnie i małe firmy audytorskie oferują znacznie łatwiejszy dostęp do kluczowych biegłych, ich wiedzy i doświadczenia. Oczywiście w teorii biegły rewident wykonujący samodzielnie badanie jest najbardziej dostępny, niemniej jednak badanie nie jest wtedy najbardziej efektywne kosztowo.
Różne są same modele kultury pracy w różnych firmach audytorskich. Niektóre z nich współpracują ze specjalistycznymi centrami usług, niektóre pracują jedynie zdalnie, więc spektrum zachowań ludzkich bywa różne. W Moore Polska staramy się podkreślać, że naszą misją jest być najbardziej empatyczną firmą branży, rozumieć klienta i jego potrzeby.
Podsumowanie – cena usług audytorskich
Poza tymi pięcioma czynnikami warto zwrócić uwagę na fakt iż, że cena często zmienia się zależnie od rodzaju zakładanych przy sporządzaniu sprawozdań finansowych norm. Inaczej wyglądają wyceny usług przy badaniu według polskiej ustawy o rachunkowości. Inaczej zaś, kiedy badamy wg norm międzynarodowych (MSSF/ IFRS – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej) czy w końcu wg norm US GAAP ( amerykańskim norm).
Podsumowując te wszystkie czynniki rysuje się nam obraz tych elementów, które wpływają na cenę za badanie. Patrząc na ofertę małych firm audytorskich ich ceny zaczynają się w granicach 15-20 tys. złotych netto i rosną wraz ze wzrostem pracochłonności i złożoności prac, wymagającej innej specjalistycznej wiedzy i mogą wynosić średnio 30-50 tys. zł netto.
Oczywiście w sytuacji badania firm większych, międzynarodowych, bardziej skomplikowanych ceny przekraczają kilkadziesiąt tysięcy złotych i osiągają pułapy kilkuset tysięcy złotych lub nawet kilku milionów złotych za pojedyncze badanie. Te ostatnie stawki dotyczą tak specjalistycznych organizacji jak duże banki komercyjne, ubezpieczyciele, wielkie grupy kapitałowe czy inne jednostki o bardzo specyficznych wymogach sprawozdawczych. Konieczność poświęcenia setek czy tysięcy godzin pracy specjalistycznych pracowników, ekspertów i partnerów może wpływać na fakt iż ceny za badanie osiągną pułapy wielomilionowe. Co zresztą łatwo potwierdzić patrząc na dane największych polskich firm, których akcje są notowane na rynku giełdowym. Na przykład, spółka KGHM zapłaciła za usługi badania sprawozdań finansowych i przeglądu kwotę 1,1 miliona złotych za rok 2021. Orlen natomiast – za rok 2021 przeznaczył budżet 8,5 miliona złotych na usługi dotyczące badania i przeglądu jednostkowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych.
W razie dodatkowych pytań dotyczących usług audytorskich i ich wyceny – serdecznie zapraszam do kontaktu.
