Wprowadzenie fundacji rodzinnej do polskiego systemu wywołało ogromne zainteresowanie – przede wszystkim ze względu na szerokie zwolnienie podmiotowe w CIT (art. 6 ust. 1 pkt 25). Jednak praktyka Szefa KAS pokazuje, że nie każda struktura fundacyjna będzie akceptowana. W latach 2024–2025 wydano serię odmów opinii zabezpieczających dotyczących fundacji rodzinnych, m.in. DKP1.8082.3.2024, DKP1.8082.4.2024, DKP16.8082.14.2024). Wnioski z tych rozstrzygnięć można ująć w pięć praktycznych „czerwonych flag”.
Przybliżę jedną z nich, gdzie sprawa dotyczyła planu wykorzystania Fundacji Rodzinnej do sprzedaży udziałów w sposób korzystny podatkowo.
Cel podatkowy jako główny motyw
- Fundatorzy sami wskazali, że gdyby nie zwolnienie Fundacji z CIT i neutralność podatkowa sprzedaży, nie przeprowadziliby transakcji w tej formie.
- To wystarczyło, aby uznać, że korzyść podatkowa była głównym celem czynności.
Sztuczność konstrukcji
- Fundacja Rodzinna pełniła rolę pośrednika, nie miała realnego gospodarczego uzasadnienia.
- Zyski w spółce były celowo zatrzymywane przez 3 lata, by później wyprowadzić je korzystnie przez sprzedaż udziałów do inwestora via Fundacja.
- Szef KAS uznał, że to z góry zaplanowany mechanizm podatkowy, a nie sukcesja czy długofalowe zarządzanie majątkiem.
Sprzeczność z celem ustaw podatkowych
- Fundacja miała być wykorzystana nie w celu sukcesji rodzinnej, ale wyłącznie do jednorazowej sprzedaży udziałów, co wykracza poza ustawowy zakres działalności Fundacji Rodzinnej (art. 5 ustawy o F.R.).
- W ocenie organu działanie było sprzeczne z:
– art. 30b i 30h ustawy o PIT (opodatkowanie sprzedaży udziałów PIT i daniną solidarnościową),
– art. 6 ust. 1 pkt 25 CIT (zwolnienie dla Fundacji, ale nie do transakcji dokonywanych „pod dyktando” fundatorów).
Decydujące było to, że:
- Fundacja została potraktowana jako wehikuł podatkowy (nie narzędzie sukcesji),
- Korzyść podatkowa została wprost przyznana jako główny cel,
- Wykazano sztuczność i sprzeczność z celem ustaw.
Dlatego Szef KAS nie mógł wydać pozytywnej opinii i powołał się na art. 119y § 2 Ordynacji podatkowej → odmowa.
Wnioski z tych rozstrzygnięć można ująć w 5 praktycznych „czerwonych flag”
Praktyka interpretacyjna organów podatkowych jasno pokazuje, że nie każda struktura fundacji rodzinnej zyska akceptację. Analiza odmownych opinii zabezpieczających wydanych w latach 2024-2025 pozwala zidentyfikować powtarzające się elementy, które prowadzą do zakwestionowania planowanej optymalizacji.
1. Cel podatkowy ponad wszystko
Jeśli z dokumentacji i konstrukcji wynika, że głównym celem utworzenia fundacji jest uniknięcie opodatkowania (np. wniesienie udziałów tuż przed sprzedażą i szybkie ich zbycie w fundacji), Szef KAS stosuje klauzulę GAAR i odmawia wydania opinii. Podkreślono to w kilku odmowach, wskazując na brak realnych celów sukcesyjnych czy ochronnych.
2. „Sztuczne” czynności – sygnał alarmowy
Szef KAS zwraca uwagę na konstrukcje, które mają mało gospodarczej logiki, a dużo elementów technicznych pod optymalizację: szybkie aporty, krótkotrwałe transfery majątku, brak faktycznej działalności fundacji poza sprzedażą wniesionych aktywów. Takie układy są kwalifikowane jako sztuczne.
3. Działalność „poza katalogiem” – 25% CIT zamiast zwolnienia
Fundacja może prowadzić działalność tylko w ramach art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej. Wyjście poza ten katalog (np. klasyczny handel towarami nabytymi tylko w celu odsprzedaży) oznacza zastosowanie stawki sankcyjnej 25% CIT (art. 24r). Szef KAS konsekwentnie przypomina o tym ryzyku.
4. Najem do powiązanych – brak zwolnienia
Dochody z najmu na rzecz beneficjenta, fundatora lub spółki powiązanej, w której prowadzona jest działalność gospodarcza, nie korzystają ze zwolnienia (art. 6 ust. 8 CIT). Fundacja musi rozliczyć CIT 19%, choć podatek ten może później obniżyć 15% ryczałt przy wypłacie świadczeń (art. 24q ust. 8). Szef KAS akceptuje ten mechanizm, ale ostrzega, że sztuczne przenoszenie nieruchomości tylko po to, by skorzystać z tarczy, może zostać zakwestionowane.
5. Ukryte zyski i rynkowość transakcji
Wypłaty „pod pozorem” (zawyżone czynsze, nieodpłatne świadczenia dla beneficjentów, finansowanie prywatnych wydatków) traktowane są jako ukryte zyski i podlegają 15% ryczałtowi. Organy wymagają rynkowej dokumentacji (benchmark czynszów, umowy kosztowe), by nie doszło do podważenia zwolnienia.
Wnioski praktyczne
- Zwolnienie CIT działa, ale pod ścisłą kontrolą – każde odstępstwo od celu sukcesyjnego może zostać zakwestionowane przez organy KAS .
- Najem mieszkaniowy długoterminowy na rzecz osób niepowiązanych jest bezpiecznym scenariuszem – potwierdzają to również pozytywne opinie zabezpieczające (np. DKP3.8082.5.2024).
- Największe ryzyko dotyczy transakcji aportowych i sprzedażowych „na skróty” – szczególnie gdy fundacja staje się tylko wehikułem podatkowym.
- Dokumentacja rynkowości i transparentna polityka świadczeń to klucz do obrony zwolnienia.
Podsumowanie: 5 czerwonych flag, które mogą przekreślić Twoją strukturę w fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna wciąż pozostaje atrakcyjnym narzędziem podatkowo-sukcesyjnym. Jednak praktyka Szefa KAS pokazuje, że „optymalizacje na skróty” będą odrzucane. Konstrukcję należy budować w oparciu o realne cele rodzinno-biznesowe, dobrze udokumentowaną rynkowość i w zgodzie z katalogiem art. 5 ustawy. W przeciwnym razie ryzyko odmowy opinii zabezpieczającej (a w konsekwencji zastosowania GAAR) jest bardzo wysokie.
W razie dodatkowych pytań – serdecznie zachęcamy do kontaktu.
